Thủy triều chắc không còn xa lạ với những người con của vùng đất biển cả, vậy nhưng đối với những người không có được may mắn ở gần vùng vịnh biển, thì muốn chứng kiến quả thực rất khó nếu không có được những kiến thức cần thiết từ đầu.
Định nghĩa của hiện tượng thủy triều?
Thủy triều là hiện tượng nước biển, nước sông hoặc các vùng có nước lên xuống theo chu kỳ thời gian và phụ thuộc hầu hết vào sự thay đổi có thể không theo chu kỳ nào của thiên văn học tự nhiên.
Quá trình dâng và rút nước trong định nghĩa
Theo âm Hán Việt, thủy có nghĩa là nước, thủy triều có nghĩa là cường độ lên xuống của nước. Sự thay đổi lực hấp dẫn của mặt trăng và các thiên thể khác như mặt trời tại bất kỳ điểm nào trên bề mặt trái đất. Đồng thời, trái đất quay khiến nước lên xuống vào những thời điểm nhất định trong ngày.
Sự thay đổi lực hấp dẫn của mặt trăng (phần chính) và các thiên thể khác như mặt trời (phần phụ) trong quá trình trái đất quay tại bất kỳ điểm nào trên bề mặt trái đất đã gây ra hiện tượng nước dâng, triều cường (xuất hiện nước trồi), thường được gọi là “nước dâng”) và triều rút (có nghĩa là “nước rút”) nhất định.
Có rất nhiều hiện tượng kỳ lạ trên trái đất rất khó giải thích. Nhưng cùng với thời gian, khoa học và sự phát triển, con người đã có thể có câu trả lời cho những hiện tượng tự nhiên diễn ra hàng ngày. Và hiện tượng này là một trong số đó. Có thể nhiều người đã nhìn thấy, nhưng một số không có cơ hội.
Đặc điểm của thủy triều
Về mặt máy tính, tên gọi của vấn đề này là khác nhau đối với các giai đoạn khác nhau: khi mực nước biển dâng nhanh trong vài giờ và lũ lên đến vùng triều, nó được gọi là lũ theo triều hoặc triều hoặc ở một số nơi có nước lớn.
Ngược lại, khi mực nước biển hạ xuống trong vài giờ, làm lộ ra một vùng nước, thì gọi là triều xuống hay triều rút. Thời điểm nước dâng lên mức cao nhất được gọi là triều cường hay còn gọi là triều cường.
Khi nước xuống mức thấp nhất, nó được gọi là triều thấp. Mực nước có thể lên xuống hai lần một ngày. Khi dòng nước ngừng chuyển động, nó được gọi là nước chùng (nước yên tĩnh). Nước đọng thường xảy ra gần vùng nước cao hoặc thấp.
Thủy triều phổ biến nhất có hai dạng: nhật triều và nhật triều. Triều bán nguyệt là hiện tượng nước xuất hiện hai lần một ngày ở các đỉnh không bằng nhau, bao gồm cả mực nước cao và thấp. Dòng chảy tương tự như triều cường lên khi mực nước thấp hơn 2 lần, bao gồm cả nước lên và xuống.
Làm sao để thủy triều xuất hiện
Thủy triều đến từ đâu? Lực hấp dẫn và lực ly tâm của mặt trăng là nguyên nhân gây ra hiện tượng kỳ bí này. Ở tâm Trái đất, lực ly tâm và lực hấp dẫn của Mặt trăng bù trừ lẫn nhau. Những điều này không xảy ra tại một điểm nhất định trên Trái đất, bởi vì hai lực thay đổi theo hướng ngược nhau.
Điều này là do hai lực không dịch chuyển nhau trên trái đất và sự chênh lệch của chúng gây ra nó. Tóm lại, nước dâng hay rút là hiện tượng do tác dụng tổng hợp của lực ly tâm trái đất và lực hấp dẫn. Nó có một quả bóng dẹt và được kéo lên bởi hai khu vực để tạo thành một hình elip.
Trong hình elip này, khối chóp nằm ngay phía trước Mặt trăng, và nó cũng là khối nước lớn đầu tiên do chính lực hấp dẫn tạo ra. Vùng nước lớn thứ hai được tạo ra bởi lực ly tâm, lực này chống lại vùng nước lớn thứ nhất.
Vùng nước nông nằm giữa vùng nước lớn thứ nhất và thứ hai. Khi trái đất đạt tốc độ quay không đổi thì lực ly tâm lớn nhất của Trái đất ở xích đạo. Đặc biệt khi mặt trăng thẳng hàng với mặt trời và trái đất, biểu hiện của mực nước làm tăng “hiệu ứng” của chúng, cụ thể là trong thời kỳ trăng non và trăng tròn.
Quá trình hoạt động dâng lên xuống của mực nước biển
Trong suốt những giai đoạn dâng lên hạ xuống của mực nước biển, có nhiều cách để phân biệt cách dạng triều dâng này, nhờ vào những nhà nghiên cứu đã tìm hiểu và lưu truyền mà con người có thể dựa vào đó để biết canh thời gian để tối ưu hoá kinh tế theo những dấu hiệu của tự nhiên thông qua mực nước sông ngòi, biển cả.
Phân loại thủy triều theo mực nước dâng
Triều thiên văn cao nhất (HAT–Highest astronomical tide) – Triều cường cao nhất có thể được dự đoán sẽ xảy ra. Xin lưu ý rằng điều kiện thời tiết có thể làm tăng chiều cao của HAT.
Trung bình nước lớn triều cường (MHWS-Mean high water springs) – Trung bình của hai lần khi nước dâng lên. Mực nước cao trung bình (MHWN-Mean high water neaps) – trung bình của 2 mực nước dâng cao vào những ngày triều xuống.
Mực nước biển trung bình (MSL-Mean sea level) – Đây là mực nước biển trung bình. MSL là không đổi tại bất kỳ thời điểm nào trong thời gian dài. Trung bình nước ròng triều cường (MLWN-Mean low water neaps) – Trung bình của 2 lần triều thấp.
Triều thiên văn thấp nhất (MLWS- Mean low water springs) – 2 lần khi triều thấp.
Triều thiên văn thấp nhất (LAT-Lowest astronomical tide) và Biểu đồ Daum (CD) – triều dự đoán thấp nhất. Lưu ý rằng trong những điều kiện thời tiết nhất định, nước thậm chí có thể xuống dưới LAT, có nghĩa là ít nước hơn so với biểu đồ.
Quá trình hoạt động
Thủy triều hiện nay được chia làm hai loại: bán triều và toàn triều. Nửa nước là hiện tượng mực nước dâng lên 2 lần trong ngày, các đỉnh không giống nhau, nó bao gồm cả nước thấp và nước cao.
Tuy nhiên, chúng chỉ được tìm thấy gần đường xích đạo. Mỗi ngày có 2 đợt triều cường và 2 đợt triều cường với các đợt triều cường. Thời gian từ lúc triều lên cao và lúc triều xuống là khoảng 12 giờ 25 phút.
Thủy triều tương tự như bán nhật triều, nhưng bao gồm cả phần lên xuống và dòng chảy. Chỉ có 1 lần triều lên cao mỗi ngày và chênh lệch giữa mực nước cao và thấp khoảng 1 giờ mỗi ngày. Ví dụ, hôm nay triều thấp ở mức 10, ngày mai triều thấp ở mức 11. Tương tự như vậy với triều thấp.
Theo chu kỳ ngày đêm của Trái đất nó tự quay. Điều này có nghĩa là nếu có triều cường tại bất kỳ điểm nào trên trái đất đối diện với mặt trời, thì triều cường sẽ xảy ra.
Có hai loại thủy triều: nửa triều: Có 2 lần triều cường và 2 lần triều thấp trên Trái đất mỗi ngày. Mặt trời cũng có khả năng tạo ra lực hấp dẫn của thủy triều. Tuy nhiên, cơ hội chỉ là 5/11 lực hấp dẫn của Mặt trăng. Khi lực hút giữa Mặt trăng và Mặt trời bằng nhau, triều dâng lên.
Những lợi ích mà thủy triều đem lại cho người dân
Thủy triều: một hiện tượng thiên nhiên nổi tiếng nhưng cũng không kém phần bí ẩn, luôn giấu bên trong mình rất nhiều điều thú vị, ngoài ra, thủy triều là một hiện tượng tự nhiên và có nhiều chức năng quan trọng đối với con người và thiên nhiên.
Thủy triều đóng vai trò lớn từ khi còn trong thời kỳ chiến tranh
Đóng góp lớn cho chiến thắng lịch sử dân tộc Việt Nam. Là yếu tố đóng vai trò quyết định đến chiến thắng của quân ta trong trận chiến với quân Nam Hán (938) và Mông Nguyên (1288) trên sông Bạch Đằng, do Ngô Quyền chỉ huy.
Lợi ích tích cực chung
Thủy triều không chỉ thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến cấu trúc địa chất của các điểm lân cận. Đặc biệt ở các vùng cửa sông, hiện tượng này mang lại lợi ích rất lớn cho người dân sinh sống tại đây.
Khi thủy triều lên, vùng đất mà nó đi qua trở nên phì nhiêu, thuận lợi cho phát triển nông nghiệp. Ngư dân đánh bắt hải sản thuận tiện bằng nguồn nước phục vụ nông nghiệp. Bên cạnh đó khi triều lên sẽ mang lại nguồn thủy sản phong phú từ biển cả vào đất liền.
Đối với địa hình, nhờ việc lên xuống của mực nước sẽ hình thành nên dạng địa hình xâm thực, phát triển địa hình ven biển. Nhờ lượng nước lớn tiện lợi trong việc thau chua rửa mặn cho các vùng đất ngập mặn. Bởi vậy mà ngày nay uôn tận dụng tối đa lợi ích của hiện tượng này để mang lại những lợi ích cho kinh tế.
Có thể đáp ứng nhu cầu của các ngành sản xuất: nông nghiệp (bồi đắp phù sa), ngư nghiệp (có trong dòng nước nhiều thuỷ hải sản phong phú, hỗ trợ việc thực hiện đánh bắt thủy hải sản cho con người), công nghiệp (thủy điện), khoa học(nghiên cứu liên quan đến thủy văn)
Tác động tốt đến hệ sinh thái biển cả trên bờ lẫn dưới lòng nước sâu. Những động vật cá nhỏ, cá lớn phù du đều có ngôi nhà để sinh sống, cung cấp nguồn thức ăn, môi trường sống cho một số động vật có tính hướng biển hoặc ven biển.
Tác dụng phụ mà thủy triều đưa đến cho thế giới
Tuy nhiên, không thể phủ nhận hiện tượng này cũng gây ra một số ảnh hưởng tiêu cực, điều này buộc mọi người phải tận dụng những mặt tích cực và giảm thiểu tác động tiêu cực của nó đối với cuộc sống.
Ảnh hưởng xấu của thủy triều
Các đợt mực nước biển dâng quá cao gây mất an sự toàn và ảnh hưởng đến cuộc sống của cư dân ven biển Mặt tích cực của hiện tượng có thể thấy rõ qua sự phát triển kinh tế của các vùng ven biển. Ngoài ra, nó còn kéo theo nhiều thiên tai như: lũ lụt gây khó khăn cho ngư dân, làm mặn đất.
Chúng ta phải thực hiện các bước chuẩn bị để ứng phó với các tác động khác nhau của triều dâng và rút. Điều đặc biệt quan trọng là phải chú ý đến thời điểm chính xác, để có thời gian chuẩn bị.
Sống chung với thủy triều luôn mang lại hai mặt buộc mọi người phải tận dụng những mặt tích cực và hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực trong cuộc sống. Chúng ta cần phải thực hiện các bước để đối phó với ảnh hưởng của việc đó sớm theo nhiều cách khác nhau, đặc biệt là chú ý đến lịch.
Các loại thủy triều gây hại
Ngày nay, chúng ta thường nghe nói về hai hiện tượng thủy triều đặc biệt nhất là triều đỏ và triều đen. Cả hai hiện tượng đều là những hiện tượng bất thường có ảnh hưởng đến môi trường và đời sống của các loài sinh vật biển.
Thủy triều đỏ là một thuật ngữ dùng để chỉ sự nở hoa của một loài tảo có tên là Karenia brevis. Triều đỏ không liên quan gì đến sự lên xuống của nước. Triều đen là một thuật ngữ được sử dụng để mô tả một vụ tràn dầu tràn ra biển. Hiện tượng này cũng không liên quan gì đến việc nước biển dâng hay rút.
Kết luận
Thủy triều luôn có trong mình sự kỳ lạ và bí ẩn, do đó được các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Mọi thứ đều mang trong mình nhiều tác động tích cực và tiêu cực, thủy triều cũng không ngoại lệ. Và con người phải học được cách để thích ứng với các hiện tượng tự nhiên này.
